Gebeliğe Hazırlık
Ovulasyon (Yumurtlama) zamanımı nasıl hesaplayabilirim?
Düzensiz adet gören kadınlar, için de ovulasyon zamanı beklenen adetten 14 gün öncedir fakat ne zaman adet olacağını tahmin edemedikleri için hesaplamakzor olabilir.
Yumurtlama zamanını hesaplama için akıllı telefonlardaki aplikasyonlardan yararlanılabilir .
Bir diğer yöntem eczanelerde satılan ‘ovulasyon testleri’ dir. Vücutta ovulasyondan 24-36 saat önce artan bir hormonun (LH ) idrarda atılımını tespit eden bu testler pozitif olduktan birkaç gün sonra yumurtlama olacağını işaret eder.
Başka bir yöntemde yumurtlama döneminde kadın vücudunda meydana gelen değişikliklerin fark edilmesi olabilir. Bu değişiklikler ; vücut ısısının 1derece artması, vajinal akıntının kıvamının koyulaşması, daha yapışkan, sümüksü bir hal alması ve kasık ağrısıdır.
Gebelik öncesinde doktora başvurmalı mıyım?
Gebelik planlayan kadınların gebelik öncesi bakım ve danışmanlık için doktora başvurmaları özellikle bebek ve anneyi riske sokabilecek durumların önceden tespit edilerek düzeltilmesi için yararlıdır.Gerekli yaşam şekli değişikliklerinin, bazı kan testlerinin, jinekolojik muayene ve ultrason yapılması ve başta folik asit olmak üzere gerekli ilaçların başlanması faydalı olur.
Gebelik öncesi muayenede neler yapılır?
Anne adayının genel sağlık durumunu değerlendirilir . Mevcut bir hastalık varsa gerekli düzenlemeler yapılır. Örneğin diyabet varsa kan şekeri düzenli mi, hipertansiyon varsa tansiyonlar kontrol altında mı, epilepsi varsa ilaç değişimi gerekli mi, tiroid hastalıkları varsa hormon düzeyleri normal mi ... gibi var olan tıbbi durum sorgulanır ve gebelik öncesi gerekli düzenlemeler yapılır. Bilinen bir hastalığı olmasa da bunlar yada başka bir hastalık olup olmadığı muayene ve testlerle kontrol edilir.Kan sayımı, tiroid testleri, açlık kan şekeri mutlaka bakılmalıdır, duruma göre karaciğer ve böbrek fonksiyon testleri yapılabilir, bazı vitamin düzeyleri bakılabilir.
Jinekolojik muayene ve ultrason yapılarak iç ve dış genital organlardaki anormal durumlar tespit edilir. Örneğin genital siğiller, vajinal enfeksiyonlar, büyük myom yada yumurtalık kistleri gibi bazı hastalıklar gebelik öncesinde düzeltilmelidir.
Rahim ağzı kanser taraması yapılmamış ise smear dediğimiz sürüntü örneği alınarak tarama yapılır. Smear sonucu rahim ağzında anormal hücreler tespit edilirse, tedavi tamamlandıktan sonra gebelik planlamak yerinde olur.
Anne adayının kaçıncı gebeliği olduğu , daha önce düşük, kürtaj, dış gebelik vb. öyküsü olup olmadığı sorgulanır. Daha önce doğum yapmışsa da geçmiş gebelik ve doğumuna ait bilgi alınır.
Kullandığı ilaçlar, alkol, sigara gibi alışkanlıkların varlığı ve beslenme alışkanlıkları sorgulanır. Bazı gıdaları hiç tüketmeyen kadınlarda eksiklikler olabilir , örneğin balık yemeyen anne adaylarına omega 3 takviyesi, et yemeyen bayanlara demir yada B vitamini takviyesi, süt ürünleri tüketmeyenlere kalsiyum takviyesi, yeterince güneşlenemeyenlere D vitamini takviyesi gerekebilir.
Kilosu normal sınırlardan yüksekse özellikle de aşırı kilolu yada obez ise (BMI>25) gebelik öncesinde mümkün olduğu kadar kilo vermesi istenir . Diyabet yada insülin direnci olup olmadığı araştırılır; varsa buna yönelik ilaçları kullanarak gebe kalmak daha faydalı olur.
Anne adayının bağışıklıklaması yani aşıları sorgulanır. Duruma göre tetanoz aşısı, grip aşısı , hepatit aşısı yada boğmaca aşıları önerilebilir.
Gebelik sırasında varlığı bebeği etkileyebilecek enfeksiyonların geçirilip geçirilmediğine yönelik testler yapılır ( kızamık, sfiliz, kedi mikrobu gibi). Ayrıca gebelikte yada doğum sırasında bebeğe geçebilecek hepatit B, hepatit C ve AIDS için HIV virüsü testleri yapmakta fayda vardır.
Bebeğin sinir sitemi gelişiminde önemli rol oynaması nedeniyle günlük en az 400 mcg dozunda folik asit takviyesi başlanır.
Eksiklik varsa demir, B12 vitamini, D vitamini, kalsiyum düzeyleri değerlendirilip takviye başlanabilir.
Anne adaylarının ayrıca gebelikten önce diş hekimine de başvurarak gerekli tedavi ve müdahaleleri yaptırmaları gebelikte sorun yaşamamak açısından faydalı olacaktır.
Evde yaptığım test pozitif, ne zaman doktora gitmeliyim?
Testte çift çizgi çıktığını yani pozitif olduğunu gördükten sonra doktora erken başvuru öncelikle dış gebelik olup olmadığını anlamak açısından yararlı olacaktır. Çünkü 100 kadından 98-99 unda kese rahim içerisindedir ve doktora geç gitmekte sakınca olmaz ama 1-2 sinde rahim dışında anormal bir yere yerleşmiş olabilir ki geç anlaşıldığında hayati sonuçları olabilir.
İlk başvuruda ultrasonla gebelik kesesi ve yerleşimi değerlendirilir. Kesenin rahim içinde olması dış gebelik olmadığı anlamına gelir.
4 haftanın altında , kese görülemeyecek kadar erken gebelik söz konusu ise iki günde bir kanda gebelik testi (Beta hCG) yapılarak düzgün bir yükselme olup olmadığına bakılır. Beta hCG yaklaşık 1500-2000 IU düzeyine yükseldiğinde vajinal ultrasonda kese görülmelidir.
Bu görüşmede eğer gebelik öncesi danışmanlık yapılmamışsa gerekli testler yapılıp folik asit takviyesi başlanır.
(İlk muayene ile ilgili detaylı bilgi için gebelik takibinde yapılan testler konusunu okuyabilirsiniz).