Polikistik Over Sendromu (PCOS) Nedir?

Aşağıdaki kriterlerden en az iki tanesini taşıyan kadınlarda PCOS tanısı koyulur.

>Düzenli yumurtlayamama sonucu düzensiz ve  seyrek adet görme yada ilaçsız adet görememe

>Androjen (erkeklik hormonu) artışına bağlı  vücutta tüylenme artışı, akne, saç dökülmesi

>Ultrasonda yumurtalıklarda çok sayıda 1 cm den küçük kistler

Doğurganlık çağında her 10 kadından birinde rastlanır.
Sebebi bilinmemekle birlikte en çok genetik yatkınlık ve obezite ile ilişkilidir.
Temel problem yumurtlama olmamasıdır. Yumurtalıklar yumurta oluşturmaya çalışır , küçük yumurtaları büyümesi için uyarır ama hormonal dengesizliklerden dolayı hiçbiri çatlayacak boyuta ulaşan olgun yumurtalar olmaz.

PCOS da hangi sağlık problemleri olur?

Yumurtlama olmaması nedeniyle adetler gecikmeli olur yada sadece ilaçlar yardımıyla adet görmek mümkün olur.
Çocuk sahibi olmada zorluk yaşanabilir.
Rahim duvarı adette dökülemedikçe kalınlaşır ve ileri yaşlarda rahim kanseri gelişme riski artar.
Yumurtalıklarda normalden fazla androjen hormonu üretimi sonucu tüylenme artışı (yüz, göbek, göğüslerde vs) ,akne, yağlı cilt, saç dökülmesi,sinirlilik , depresyon yaşanır.
İnsülin artısı ve insülin direncine bağlı vücutta şeker dengesi bozukluğu, ileri yaşlarda diabet riski vardır.
Özellikle bel etrafında yağlanma, kiloda artış, obezite sonucu kolesterol yüksekliği ve artmış kalp krizi riski söz konusu olabilir.

PCOS un çocuk sahibi olmaya etkisi nedir?

PCOS luların yaklaşık %40ında çocuk sahibi olmakta zorluk yaşanır. Çünkü yumurtlayamama söz konusudur.
Özellikle ilaç kullanmaksızın adet olmayan, androjen yüksekliği bulguları (tüylenme,akne gibi) belirgin olan ve obez PCOS larda bu zorluk daha belirgindir.
Doğal yollarla gebe kalamayan PCOS lularda tedavi;

• Öncelikle kilo fazlalığı varsa yaşam şekli değişikliği yapmak ideal kiloya inmek ilk tedavi yoludur. %5-10 kilo kaybıyla bile kendiliğinden gebelik oranı %40-50 artar.
• Kilo fazlalığı yoksa yumurtalıklarda yumurta üretimini uyaran ilaçlar kullanılır.Bunlar ; klomifen sitrat yada letrozol içeren tabletler ve gonadotropin hormon içeren iğnelerdir.
• Aşılama yada tüp bebek tedavisi gerekebilir.
• PCOS şiddetine, hastanın yaşına, beraberinde erkek faktörü de olup olmadığına göre uygun  bir yöntem seçilir.

PCOS un gebelik sırasında etkisi nedir?

PCOS’lü kadın gebe kaldığında

• düşük riski
• gebelikte diyabet riski
• gebelikte yüksek tansiyon riski
• erken doğum riski
• çoğul gebelik olasılığı
• düşük kiloda bebek doğurma olasılığı yada diyabet varsa kilolu bebek doğurma olasılığı artmıştır.

PCOS Tedavisi Nedir?

Kesin bir tedavisi yoktur.
Tedavi yukarıda yazılan sağlık problemlerini engellemek amaçlıdır.

Kilo Kontrolü:

%5- 10 luk kilo kaybı bile adet dönemlerinin daha düzenli olmasını sağlar ve doğal yolla gebe kalma oranında %50 artış sağlar.
Bütün PCOS lu kadınlar kilolu değildir fakat sıklıkla göbek çevrelerinde normalden fazla yağlanma vardır. Bu durumda tedavide yapılacak ilk adım  diyet ve egzersizle kilo vermektir.

Doğum Kontrol Hapları:

Gebelik düşünmeyen PCOS lılarda ilk ilaç seçeneğidir.
Adetlerin düzenlenmesi, androjenin azaltılması ve akne tedavisinde, hormonal dengenin sağlanmasında faydalıdır.

Sadece progesteron içeren ilaçlar

Sadece adetleri düzenler , istenmeyen tüyler ve aknenin tedavisinde etkisi yoktur.

Insülin direncini azaltan ilaçlar

Kan glukozunu düzenlemeye insülin direncini kırmaya yönelik ilaçlardır
Androjen üretimini azaltırlar, yumurtlama ve gebe kalma potansiyelini arttırıcı etkileri vardır.
Metformin ve İnositol tercih edilen ilaçlardır.

Cerrahi:

Diğer tedavilere cevap vermeyen hastalarda son seçenek olarak laparoskopi ile ( kapalı/kameralı ameliyat) yumurtalıklardaki kistlerin bir miktar içinin boşaltılması denenebilir.
Sadece PCOS nedeniyle operasyon çok tercih edilmemekte birlikte farklı bir sebeple operasyon sırasında bu işlemin yapılması faydalı olacaktır.